6 Tính cách gốc rễ giúp trẻ lớn lên lành mạnh và cách gieo trồng

Làm cha mẹ tỉnh thức | Nuôi con bằng kết nối - hành trình nuôi dưỡng cả hai tâm hồn - Phần 2

Khi Susan bắt đầu học cách lắng nghe con trai và hiện diện trọn vẹn hơn, Susan nhận ra một điều quan trọng:

Nuôi con không chỉ là chăm sóc bề ngoài – bữa ăn, giấc ngủ, trường lớp – mà còn là nuôi dưỡng những “rễ cây” bên trong tâm hồn con.

Những rễ cây này sẽ âm thầm đâm sâu vào lòng đất, giữ con vững vàng khi cuộc đời nổi gió.

Và khi quan sát con, Susan bắt đầu tự hỏi:

“Điều gì giúp một đứa trẻ lớn lên với sự an toàn, tự tin, và khả năng yêu thương?”

Câu trả lời đến từ chính những buổi tối ngồi bên nhau, Susan học cách lắng nghe, còn con học cách bộc lộ cảm xúc.

Đó chính là lúc những tính cách gốc rễ đang được gieo trồng.

🌱 6 Tính cách gốc rễ và cách gieo trồng

🌿 1. Cảm giác an toàn (Safety)

“Mẹ ở đây với con. Con không phải một mình.”

🪴 Ý nghĩa:

Theo John Bowlby – cha đẻ của Lý thuyết Gắn bó (Attachment Theory), trẻ phát triển tốt nhất khi có một “secure base” (nền tảng an toàn) từ cha mẹ hoặc người chăm sóc chính. Khi trẻ cảm thấy an toàn về cảm xúc, chúng dám bước ra khám phá thế giới và trở lại tìm sự an ủi khi cần.

🌸 Gieo trồng:

• Dành thời gian chất lượng không thiết bị bên con. Chỉ 10 phút hiện diện trọn vẹn mỗi ngày có giá trị hơn 2 giờ ở cạnh con nhưng tâm trí lạc ở nơi khác.

• Khi con buồn hay tức giận, thay vì dạy dỗ ngay, hãy nói: “Mẹ thấy con đang buồn lắm đúng không?”

🌿 2. Niềm tin vào bản thân (Self-trust)

“Con có thể tự xoay xở với thế giới này.”

🪴 Ý nghĩa:

Erik Erikson trong mô hình 8 giai đoạn phát triển tâm lý nhấn mạnh rằng giai đoạn đầu đời (Trust vs. Mistrust) là lúc trẻ hình thành hoặc mất đi niềm tin vào thế giới và vào bản thân.

🌸 Gieo trồng:

• Cho phép con ra quyết định nhỏ (chọn áo, chọn món ăn…).

• Công nhận nỗ lực của con thay vì chỉ khen kết quả.

🌿 3. Tự điều hòa cảm xúc (Emotional regulation)

“Con không phải giấu đi cảm xúc của mình.”

🪴 Ý nghĩa:

Daniel Siegel – tác giả cuốn The Whole-Brain Child gọi đây là khả năng “name it to tame it” (đặt tên để thuần phục cảm xúc). Trẻ học điều này qua cách người lớn xử lý cảm xúc của chính họ.

🌸 Gieo trồng:

• Gương mẫu điều chỉnh cảm xúc của chính cha mẹ.

• Cùng con “đọc” cảm xúc: “Có phải chuyện đó làm con tức giận không? Mình thử hít sâu cùng nhau nhé?”

🌿 4. Sự đồng cảm (Empathy)

“Con thấy được cảm xúc của người khác, như cách mẹ thấy con.”

🪴 Ý nghĩa:

Theo Daniel Goleman (Emotional Intelligence), đồng cảm là một trong 5 trụ cột của trí tuệ cảm xúc, giúp trẻ xây dựng mối quan hệ sâu sắc, hiểu người khác và chính mình.

🌸 Gieo trồng:

• Thể hiện sự đồng cảm với con trước: “Mẹ hiểu vì sao con khó chịu, mẹ cũng từng thấy như vậy.”

• Đọc sách, kể chuyện cùng con, hỏi: “Nhân vật này đang cảm thấy thế nào nhỉ?”

🌿 5. Tính kiên trì và phục hồi (Resilience)

“Con có thể đứng lên sau khi vấp ngã.”

🪴 Ý nghĩa:

Nhà tâm lý học Angela Duckworth gọi đây là “grit” – sự bền bỉ kết hợp với niềm đam mê dài hạn. Trẻ học được resilience khi được phép thất bại trong một môi trường an toàn.

🌸 Gieo trồng:

• Nói về thất bại như một phần tự nhiên: “Lần này chưa được, nhưng con đã rất cố gắng.”

• Chia sẻ câu chuyện chính cha mẹ từng sai và học được điều gì.

🌿 6. Ý thức về giá trị bản thân (Self-worth)

“Con xứng đáng được yêu thương vì chính con, không phải vì thành tích hay sự ngoan ngoãn.”

🪴 Ý nghĩa:

Gabor Maté trong Hold On to Your Kids nhấn mạnh: tình yêu vô điều kiện là nền tảng để trẻ hình thành một bản sắc khỏe mạnh và tránh tìm kiếm giá trị từ sự chấp nhận bên ngoài.

🌸 Gieo trồng:

• Tránh so sánh con với người khác.

• Khẳng định tình yêu: “Dù con có thế nào, mẹ vẫn yêu con.”

💛 Hôm nay, Susan mời bạn chậm lại một nhịp và cùng Susan thực hành: “Gieo hạt giống gốc rễ”

Bạn hãy chọn 1 trong 6 tính cách trên để gieo hạt:

📌 Ví dụ: Khi con bộc lộ cảm xúc mạnh, hãy thử ở lại và đặt tên cho cảm xúc đó cùng con thay vì phản ứng vội vàng.

🌸 “Mẹ thấy con đang giận dữ. Mình cùng hít thở để giúp con dịu lại nhé?”

💌 Lời nhắn từ Emotion Station – Dịu dàng như một vòng tay

Khi chúng ta gieo trồng những tính cách gốc rễ này, chúng không nảy mầm ngay tức thì. Sẽ có những ngày con nổi giận, khóc lóc, la hét… và chúng ta – những người mẹ – cũng lạc lối trong cảm xúc của chính mình.

Nhưng điều kỳ diệu là: mỗi phản ứng của mẹ trong khoảnh khắc ấy, dù là một cái ôm hay một lời trách, đều âm thầm gieo những hạt giống vào tâm hồn con.

🌱 Trong bài tiếp theo, chúng ta sẽ cùng bước vào một “cơn bão nhỏ” của trẻ để hiểu: Khi con nổi giận, điều con thực sự cần từ mẹ là gì? Và làm sao để phản ứng của mẹ trở thành hạt mầm yêu thương, chứ không phải gai nhọn làm đau con – và cả chính mình.

Phần 3: Khi con nổi giận, điều con thực sự cần từ mẹ là gì?