Khi con nổi giận: phản ứng của mẹ gieo hạt gì?
- Susan Phan
- Jul 3
- 5 min read
Làm cha mẹ tỉnh thức | Nuôi con bằng kết nối - hành trình nuôi dưỡng cả hai tâm hồn - Phần 3
Con trai tôi vốn là một đứa trẻ hiền lành, ít khi bộc lộ giận dữ. Mỗi khi gặp điều không thích hay cảm thấy bất công, con thường chọn im lặng, hoặc lặng lẽ bật khóc.
Nhưng khoảng hai năm trước, khi hai mẹ con tôi vừa sang Úc và sống cùng ông bà ngoại, có một buổi chiều tôi chứng kiến cơn giận thực sự đầu tiên của con.
Hôm ấy, con đang chơi cùng hai em nhỏ – con gái của em gái tôi – thì một trong hai bé bật khóc. Từ trong bếp, tôi nghe tiếng mẹ tôi lớn tiếng:
“Tom, không được chọc em.”
Con trai tôi đáp lại, giọng run run:“Con có làm gì đâu.”
Nhưng lời phản kháng ấy chỉ khiến bà ngoại bực hơn:“Còn cãi nữa! Không chọc thì sao em khóc?”
Và rồi… RẦM! – tiếng cửa phòng đóng sầm lại. Tôi sững người. Đây là lần đầu tiên tôi thấy con trai – đứa trẻ luôn cố gắng ngoan ngoãn và nhẫn nhịn – phản ứng mạnh mẽ đến vậy.
Nếu là vài năm trước, phản xạ của tôi hẳn đã là một câu nạt:“Con cần xem lại thái độ của mình.”
Nhưng lần này, tôi hít một hơi sâu và gõ cửa phòng con. Tôi ngồi xuống cạnh con và nói thật nhẹ:
“Có phải con đang cảm thấy giận vì bà ngoại không tin con không? Kể cho mẹ nghe thêm một chút được không?”
Con trai tôi bắt đầu bật khóc. Cậu kể hết những ấm ức: việc con luôn cố gắng nhường nhịn em, và cảm giác bị buộc tội một cách bất công. Tôi lắng nghe, không cắt lời, không vội khuyên răn. Chỉ khi con đã dịu lại, tôi mới nói:
“Mẹ hiểu cảm giác tức giận của con. Cảm xúc đó không sai. Nhưng hành vi đóng cửa mạnh như vậy thì không ổn. Nếu lần sau con thấy có sự bất công, con nghĩ mình có thể làm gì khác?”
Kể từ hôm đó, con trai tôi vẫn có những lúc bị la oan, nhưng thay vì giận dữ, con đã học cách trả lời tử tế hơn:“Con không chọc em, bà ạ.”
Tôi nhận ra rằng: cơn giận của con không phải là sự nổi loạn, mà là một tiếng gọi để được nhìn thấy và thấu hiểu. Và phản ứng của tôi chính là hạt mầm – yêu thương hay sợ hãi – mà tôi gieo vào trái tim con trong khoảnh khắc ấy.
Cơn giận dữ của con không phải là sự nổi loạn. Đó là một tiếng gọi thầm lặng để được nhìn thấy, được tin tưởng, và được yêu thương.
🌿 Điều gì đang diễn ra bên trong cơn giận của trẻ?
🌱 1. Bộ não trẻ vẫn đang “học” cách điều chỉnh cảm xúc
Daniel Siegel – tác giả The Whole-Brain Child – giải thích rằng, khi trẻ nổi giận, phần não dưới (amygdala và hệ limbic) đang chiếm quyền điều khiển, còn phần não trên (prefrontal cortex) – nơi xử lý lý trí và kiểm soát cảm xúc – chưa đủ trưởng thành để “kéo phanh” cảm xúc lại.
🌸 “Trong cơn giận, trẻ thực sự không có khả năng tự kiểm soát – chúng cần người lớn làm bộ não thay thế tạm thời.”
Khi chúng ta quát mắng hay phớt lờ, não trẻ càng kích hoạt chế độ “chiến đấu hay bỏ chạy” (fight or flight). Nhưng khi chúng ta ở lại, giữ bình tĩnh và phản chiếu cảm xúc cho con, phần não trên của con sẽ dần học cách điều chỉnh.
🌱 2. Cơn giận là dấu hiệu của nhu cầu chưa được đáp ứng
Gabor Maté (Hold On to Your Kids) nhấn mạnh rằng cảm xúc giận dữ ở trẻ thường xuất phát từ:
Cảm giác bất công (“Con bị la oan”)
Cảm giác mất kết nối (“Không ai tin con, không ai hiểu con”)
Cảm giác bất lực (“Con không biết làm gì để được lắng nghe”)
Nếu cha mẹ nhìn thấy cơn giận như một “lá thư” mà con gửi đi, ta sẽ không còn phản ứng vội vàng, mà bắt đầu đọc nội dung bên trong lá thư ấy.
🌱 3. Mối gắn bó an toàn – chìa khóa giúp trẻ điều hòa cảm xúc
John Bowlby – cha đẻ của Lý thuyết Gắn bó (Attachment Theory) – đã chứng minh: trẻ cần một “secure base” (nền tảng an toàn) để học cách tự trấn an và điều chỉnh cảm xúc.
Khi cha mẹ phản ứng bằng sự bình tĩnh và kết nối, trẻ học được rằng:“Cảm xúc của con không đáng sợ. Con không một mình trong cơn bão cảm xúc này.”
Cơn giận của trẻ là cơ hội để cha mẹ gieo hạt mầm yêu thương, chứ không phải là trận chiến để giành phần thắng.
🌿 Phản ứng của mẹ gieo hạt gì?
🌸 “Mỗi phản ứng của mẹ có thể trở thành hạt mầm yêu thương, hoặc gai nhọn làm tổn thương trái tim con.”
❌ Phản ứng tiêu cực – Gieo hạt sợ hãi
Quát mắng, trừng phạt: trẻ học cách đè nén cảm xúc hoặc nổi loạn mạnh hơn.
Phớt lờ: trẻ cảm thấy cô đơn trong thế giới cảm xúc của mình.
Hạt được gieo: Sợ hãi, xấu hổ, mất kết nối.
🌸 Phản ứng kết nối – Gieo hạt yêu thương
Bình tĩnh, hiện diện: trẻ thấy cảm xúc không còn đáng sợ.
Phản chiếu cảm xúc:
“Mẹ thấy con đang tức giận lắm. Có phải vì…?”
Ôm ấp khi con sẵn sàng: cơ thể và cảm xúc cùng được làm dịu.
Hạt được gieo: Tin tưởng, an toàn, khả năng tự điều hòa.
💛 Thực hành nhỏ – 3 bước ở lại cùng con
📌 Bước 1: Hít sâu 3 lần trước khi phản ứng.
📌 Bước 2: Đặt tên cảm xúc cho con:
“Có phải con đang giận vì bị hiểu lầm không?”
📌 Bước 3: Giữ không gian an toàn để con trút hết cảm xúc. Ôm con nếu con muốn.
🌱 “Cảm xúc là khách đến chơi. Việc của mẹ là mở cửa và ở lại cùng con.”
💌 Lời nhắn từ Emotion Station – Dịu dàng như một vòng tay
Bạn không cần phản ứng hoàn hảo mỗi lần con nổi giận. Bạn chỉ cần ở lại, đủ lâu, để con biết: “Dù con có thế nào, mẹ vẫn yêu con. Mẹ vẫn ở đây.”
Comments