Bài 5: Nhu cầu được dẫn dắt và sống có ý nghĩa
- Susan Phan
- Aug 31
- 5 min read
Updated: Sep 19
Có những đứa trẻ không thiếu tình thương, không thiếu sự chăm sóc, không thiếu người nhắc nhở phải sống đúng…
Nhưng lại thiếu một điều tinh tế và quan trọng: “Ai đó đủ lắng nghe khi con bắt đầu đặt câu hỏi về cuộc sống – mà không vội vã trả lời.”
Khi con hỏi một câu “quá sâu”
“Vì sao con được sinh ra vậy mẹ?”
Bạn khựng lại.
Không phải vì không biết câu trả lời, mà vì bạn nhận ra:
Đó không đơn thuần là một câu hỏi kiến thức.
Đó là cánh cửa đầu tiên con gõ vào để tìm hiểu về thế giới – về sự sống, về cái chết, về ý nghĩa, và cả… chính bản thân mình.
Lúc ấy, điều con cần không phải là một bài giảng.
Cũng không cần những lý giải dài dòng.
Con cần một người ở lại cùng với câu hỏi ấy – Một người không vội vàng “giải đáp”, mà đủ bình tĩnh để nói: “Mình cùng nghĩ về điều đó, được không con?”
Tuổi teen và nhu cầu tìm kiếm bản sắc cá nhân
Theo nhà tâm lý học Erik Erikson, giai đoạn từ khoảng 12 đến 18 tuổi là lúc con người bước vào một tiến trình phát triển quan trọng:
“Identity vs. Role Confusion” – Mình là ai, và mình thuộc về đâu?”
Trong giai đoạn này, trẻ (và cả những “người lớn đang lớn”) bắt đầu:
Đặt câu hỏi sâu sắc về giá trị sống, ý nghĩa cuộc đời, mục đích cá nhân
Tìm kiếm một bản sắc riêng biệt tách khỏi gia đình, trường học, xã hội
Quan sát, thử nghiệm và đôi khi hoài nghi tất cả những điều từng tin là “đúng”
Nếu không được dẫn dắt bằng sự hiện diện, trẻ rất dễ:
Lạc trong sự mơ hồ về vai trò
Chạy theo những giá trị bên ngoài (vì được khen, được yêu thích)
Đánh mất kết nối với tiếng nói bên trong
Nhu cầu được dẫn dắt và sống có ý nghĩa là gì?
Là nhu cầu được đồng hành khi đang tự hỏi mình là ai – và điều gì thực sự có ý nghĩa với mình.
Trẻ tuổi teen không cần ai đó dạy hết các quy tắc sống.
Chúng cần:
Một người không giễu cợt khi con đặt câu hỏi “triết lý”
Một người không gạt đi cảm xúc rối bời của con bằng câu “đừng nghĩ linh tinh”
Và trên hết, một người đủ dũng cảm để cùng con ở lại trong sự chưa rõ ràng.
Khi thiếu sự dẫn dắt tinh tế…
Tuổi teen dễ rơi vào:
Làm việc chỉ vì phần thưởng hoặc sợ bị phán xét
Chọn bạn bè, xu hướng, lối sống dựa trên chuẩn mực “phổ biến” thay vì điều có ý nghĩa thật với mình
Mất kết nối với bản thân và trở nên mệt mỏi khi không “đóng vai” tốt trong mắt người khác
Rối loạn định hướng – không biết mình thuộc về đâu, mình thật sự muốn gì
Làm sao để đồng hành cùng con tuổi teen?
1. Trở thành người kể chuyện – không phải giảng đạo
Tuổi teen rất nhạy với “bài học đạo đức”, nhưng lại rất mở lòng với câu chuyện thật.
Bạn hãy kể:
Về lần bạn từng sai và học được điều gì
Về khi bạn cũng từng thấy đời “vô nghĩa” rồi dần tìm được ý nghĩa nhỏ nhoi
Về hành trình bạn vẫn đang sống – dù còn nhiều mơ hồ
Đó là cách bạn dạy con bằng tính người – không phải lý thuyết.
2. Giúp con kết nối hành động với giá trị sống
Thay vì chỉ đánh giá hành vi, hãy đặt ánh sáng vào giá trị nằm phía sau.
Ví dụ:
“Việc con đứng ra bênh bạn hôm nay là một hành động rất can đảm.”
“Mẹ thấy con rất có lòng trắc ẩn, vì con đã để ý cảm xúc của em.”
Lâu dần, trẻ gắn kết hành động với bản sắc nội tại – thay vì làm chỉ để được công nhận.
3. Ở lại cùng những câu hỏi mở
Đừng sợ những câu hỏi như:
“Mình sinh ra để làm gì?”
“Làm người có nghĩa là gì?”
“Nếu sống mà không hạnh phúc thì có ý nghĩa không?”
Đừng né tránh. Đừng vội trả lời.
Hãy nói:
“Mẹ cũng từng tự hỏi điều đó.”
“Con nghĩ sao?”
“Mình có thể không có câu trả lời ngay, nhưng mẹ rất muốn cùng con tìm hiểu.”
Một đứa trẻ tuổi teen không cần bạn lý giải tất cả…
Chúng chỉ cần ai đó đủ dịu dàng để ở lại – khi những câu hỏi đầu đời bắt đầu chạm tới điều sâu xa.
Bởi vì:
✨ “Một người chịu đồng hành trong sự mơ hồ, có thể nâng đỡ cả một bản sắc đang hình thành.”
Khi bạn chọn chia sẻ thật, lắng nghe sâu, và đồng hành chậm,
Bạn không chỉ đang nuôi con…
Bạn đang giúp con xây một chiếc la bàn giá trị nội tại – để bước đi giữa đời không lạc hướng.
Góc thực hành
🔍 Reflection Question – Câu hỏi chiêm nghiệm
Khi ở tuổi teen, mình đã có ai đủ kiên nhẫn để nghe những câu hỏi “vớ vẩn” của mình chưa?
Mình đã từng mong ước được hỏi điều gì – mà không bị cười hay mắng?
Viết lại một câu hỏi tuổi thơ bạn từng nuốt vào trong.
Và tự trả lời lại nó – như một người đồng hành tử tế với chính mình năm xưa.
🌱 Daily Practice – Thực hành dịu dàng mỗi ngày
Hôm nay, hãy thử:
Dành 10 phút buổi tối để hỏi con một câu mở:
“Dạo này con hay nghĩ về điều gì nhất?”
“Nếu có một siêu năng lực để thay đổi điều gì đó, con sẽ chọn gì?”
Dù câu trả lời có “xa xôi”, hãy lắng nghe – không bình luận vội
Kết thúc bằng một câu như:
“Cảm ơn con vì đã chia sẻ. Mẹ rất trân trọng điều đó.”
✨ Today’s Affirmation – Lời thì thầm hôm nay
“Tôi không cần làm chuyên gia của mọi câu trả lời. Tôi chỉ cần là người đủ bình tĩnh để ở lại với những câu hỏi.”
🎁 Quà tặng từ Emotion Station
Tải về [worksheet “Đồng hành cùng câu hỏi của con”], gồm:
Bộ 10 câu hỏi mở giúp khơi gợi tư duy ý nghĩa cho trẻ
Gợi ý các cách phản hồi không phán xét
Mẫu “Câu chuyện sống của mẹ” – giúp bạn chia sẻ thật mà vẫn tích cực
✨ Một bước để bạn không chỉ là người nuôi con, mà là người cùng con lớn lên
Comments