Emotional Resilience – Khi trái tim học cách đứng dậy
- Susan Phan
- Aug 14
- 5 min read
Updated: Aug 21
Trạm Cảm xúc
Có một sự thật nhẹ nhàng nhưng sâu sắc: cuộc sống không hứa với chúng ta một con đường êm ả. Những biến cố, mất mát, hay áp lực tinh thần đôi khi đến bất ngờ như một cơn bão. Và giữa bão giông ấy, điều giúp chúng ta không bị cuốn trôi không chỉ là sức mạnh thể chất, mà là nội lực cảm xúc – thứ mà giới tâm lý gọi là Emotional Resilience.
Emotional Resilience là gì?
Theo tâm lý học, emotional resilience là khả năng thích nghi và đối diện hiệu quả với nghịch cảnh, cú sốc hay stress lớn. Đây không chỉ là “chịu đựng” mà còn là khả năng bật dậy – giống như một sợi dây đàn, dù bị kéo căng vẫn trở về vị trí cân bằng.
Người có khả năng phục hồi cảm xúc cao không phải là người tránh được mọi khó khăn, mà là người nhìn thử thách như một phần tất yếu của hành trình sống. Thay vì coi đó là dấu chấm hết, họ xem đó là dấu phẩy – một khoảng lặng để học, để điều chỉnh, rồi tiếp tục bước đi.
Vì sao Emotional Resilience quan trọng?
Các nghiên cứu của Hiệp hội Tâm lý Hoa Kỳ (APA) và nhiều công trình khoa học thần kinh cho thấy, emotional resilience tác động đến cả sức khỏe tinh thần lẫn thể chất:
Bảo vệ sức khỏe tâm lý: Giúp giảm nguy cơ trầm cảm, lo âu kéo dài; tăng khả năng điều hòa cảm xúc.
Hỗ trợ sức khỏe thể chất: Quản lý stress tốt hơn, từ đó giảm ảnh hưởng tiêu cực lên huyết áp, hệ miễn dịch.
Cải thiện mối quan hệ: Dễ lắng nghe, giao tiếp, và hỗ trợ người khác trong lúc khó khăn.
Tăng khả năng thích nghi: Không bị “đóng băng” khi môi trường thay đổi; biết xoay chuyển chiến lược.
Thúc đẩy trưởng thành cá nhân: Mỗi biến cố trở thành bài học, mỗi thất bại trở thành bước đệm.
Những yếu tố tạo nên Emotional Resilience
Nội lực cảm xúc không phải là món quà bẩm sinh. Đó là một “cơ bắp” tinh thần – và cũng như cơ thể, nó cần được rèn luyện. Các nhà nghiên cứu, bao gồm Martin Seligman (cha đẻ của Positive Psychology), chỉ ra một số yếu tố then chốt:
Tư duy tích cực có căn cứ (realistic optimism): Không phải lúc nào cũng “mọi chuyện sẽ ổn thôi” một cách mơ hồ, mà là tìm điểm sáng ngay cả khi thừa nhận thực tế khó khăn.
Hệ thống hỗ trợ xã hội: Gia đình, bạn bè, cộng đồng là “tấm lưới an toàn” khi ta rơi vào khủng hoảng.
Kỹ năng đối phó lành mạnh: Từ thiền, viết nhật ký, đến hoạt động thể chất, giúp giải tỏa và tái cân bằng cảm xúc.
Sự linh hoạt: Dám thử cách tiếp cận mới, không mắc kẹt trong một lối mòn khi mọi thứ thay đổi.
Nhận thức bản thân: Hiểu cảm xúc, giới hạn và giá trị sống của chính mình.
Khoa học nói gì về khả năng phục hồi cảm xúc?
Ngành khoa học thần kinh (neuroscience) cho thấy, não bộ của chúng ta có tính dẻo thần kinh (neuroplasticity) – nghĩa là các kết nối thần kinh có thể được thay đổi và củng cố nhờ trải nghiệm. Khi ta thực hành tư duy tích cực, quản lý stress, hoặc nhận hỗ trợ từ người khác, não bộ sẽ tạo ra những đường mòn thần kinh mới giúp ta phản ứng bình tĩnh và linh hoạt hơn trước áp lực.
Một nghiên cứu từ Đại học Harvard còn chỉ ra rằng, mức độ phục hồi cảm xúc cao liên quan đến khả năng điều hòa vùng hạch hạnh nhân (amygdala), nơi xử lý phản ứng sợ hãi và căng thẳng. Điều này giải thích vì sao một số người giữ được bình tĩnh ngay cả trong tình huống hỗn loạn.
5 bước để nuôi dưỡng Emotional Resilience
Nếu xem nội lực cảm xúc là một khu vườn, thì mỗi bước dưới đây là một cách gieo hạt và chăm cây:
Gieo hạt “tư duy tích cực”: Mỗi khi gặp khó khăn, hãy thử tự hỏi: “Mình có thể học được điều gì từ việc này?”. Đây là cách chuyển hướng não bộ từ chế độ “đe dọa” sang “tò mò khám phá”.
Tưới cây bằng kết nối: Dành thời gian cho những mối quan hệ an toàn – nơi bạn có thể chia sẻ mà không bị phán xét.
Làm đất với tự chăm sóc: Ăn uống lành mạnh, ngủ đủ, vận động và dành thời gian cho sở thích cá nhân.
Nhổ cỏ niềm tin hạn chế: Quan sát và thay thế những suy nghĩ kiểu “Mình không thể” bằng “Mình chưa làm được… nhưng sẽ thử”.
Đón nhận mùa thay lá: Thay đổi là tự nhiên. Thay vì chống lại, hãy xem nó như cơ hội để khám phá phiên bản mới của bản thân.
Một chút thực hành cho bạn hôm nay
Hãy thử bài tập nhỏ này – The Daily Resilience Check-in:
Buổi sáng: Viết ra một điều bạn biết ơn và một điều bạn sẽ làm để chăm sóc bản thân hôm nay.
Buổi tối: Ghi lại một tình huống khó khăn trong ngày và bạn đã ứng xử thế nào. Nếu được quay lại, bạn sẽ điều chỉnh điều gì?
Việc duy trì thói quen này trong 21 ngày sẽ giúp não bộ bạn hình thành “đường mòn” mới cho cách nhìn tích cực và khả năng tự điều chỉnh.
Kết lại, emotional resilience không phải là “không bao giờ gục ngã”, mà là khả năng tự đứng dậy, học hỏi, và tiếp tục bước đi – mỗi lần như thế, chúng ta trưởng thành thêm một chút, hiểu mình sâu hơn, và vững vàng hơn trước những đổi thay của cuộc sống.
🌿 Và nếu hôm nay bạn đang cảm thấy chông chênh, hãy nhớ: bạn không cần trở nên mạnh mẽ ngay lập tức. Chỉ cần bước thêm một bước nhỏ, cũng đã là một phần của quá trình phục hồi.
🌿 Bài viết này được chia sẻ từ trải nghiệm cá nhân và hành trình học hỏi của Susan về tâm lý học & kết nối nội tâm. Nếu bạn đang cần thêm sự hỗ trợ, hãy tìm đến chuyên gia phù hợp – hoặc đặt lịch Coaching 1:1 cùng Susan để được đồng hành một cách an toàn và tôn trọng. Xem thêm.
Comments