Vì sao cảm xúc lại “lây”? – Cơ chế thần kinh và điều ta không nhận ra
- Susan Phan
- Jun 25
- 3 min read
Updated: Jun 29
Giải mã cảm xúc | Lây nhiễm cảm xúc - Phần 2
Một ánh mắt buồn, một tiếng thở dài…
Chỉ chừng đó thôi cũng đủ để ta thấy lòng mình se lại.
Nhưng điều gì khiến ta có thể “bắt sóng” cảm xúc người khác nhanh đến vậy, dù không ai nói một lời?
Cảm xúc không cần ngôn ngữ để được truyền đi
Khoa học đã chứng minh: con người có khả năng cảm nhận cảm xúc của người khác gần như tức thì – chỉ qua nét mặt, giọng nói, tư thế. Điều này không chỉ là sự nhạy cảm, mà còn là chức năng bẩm sinh của não bộ.
Hai bước của hiện tượng “lây nhiễm cảm xúc”
Theo nhà nghiên cứu Elaine Hatfield và cộng sự, quá trình này diễn ra theo 2 bước chính:
1. Mô phỏng (mimicry):
Ta vô thức sao chép nét mặt, giọng nói hoặc tư thế của người đối diện. Không cần cố gắng, không cần để ý – chỉ cần hiện diện cùng nhau.
2. Phản hồi nội tại (feedback):
Những cử chỉ vừa mô phỏng lại gửi tín hiệu về não bộ, khiến ta bắt đầu trải nghiệm cảm xúc tương tự, như thể cảm xúc đó là của chính mình.
🧠 Một nụ cười dịu dàng không chỉ khiến ta thấy dễ chịu – mà còn khiến ta cười theo, rồi từ đó cảm thấy vui hơn thật sự.
Vai trò của các “neuron phản chiếu”
Một phần lý do khiến quá trình này diễn ra mạnh mẽ đến vậy là nhờ vào sự hiện diện của mirror neurons – tạm gọi là “nơron phản chiếu”.
Đây là loại tế bào thần kinh phát sáng không chỉ khi ta làm điều gì đó, mà cả khi ta chứng kiến người khác làm điều đó.
Chúng giúp ta không chỉ thấy – mà còn cảm – như thể chính mình đang trải nghiệm điều đó.
Ví dụ:
• Khi thấy ai đó bị đau, ta có thể nhăn mặt, co người lại, thấy “đau nhói” theo – dù ta không hề bị thương.
• Khi chứng kiến ai đó bật khóc, ta có thể rưng rưng – không phải vì mình buồn, mà vì ta cảm thấy nỗi buồn của họ.
Không chỉ có người lớn mới “bắt sóng”
Hiện tượng này bắt đầu từ rất sớm, thậm chí ngay từ lúc còn là trẻ sơ sinh:
• Trẻ nhỏ đã biết bắt chước nét mặt người lớn từ vài ngày tuổi.
• Khi thấy mẹ cười, trẻ sơ sinh có xu hướng cười theo – không phải vì hiểu lý do, mà vì cảm xúc ấy lan tỏa.
Điều đó cho thấy: lây nhiễm cảm xúc là một cơ chế sinh học tự nhiên, không phụ thuộc vào trí tuệ hay ngôn ngữ.
Đôi khi… nhanh đến mức chính ta không nhận ra
Vì quá trình này diễn ra gần như trong chớp mắt, nên ta thường không kịp phân biệt cảm xúc thật của mình và cảm xúc được “lây” từ người khác.
Susan từng có lúc thấy bản thân kiệt sức sau những cuộc trò chuyện tưởng như vô hại – nhưng khi nhìn lại, mới thấy đó là lúc mình đã “đồng cảm đến mức đánh mất mình”.
Hôm nay, mình cùng ngồi lại và tự hỏi nhé:
Bạn có dễ bị ảnh hưởng bởi biểu cảm hoặc giọng nói của người khác không?
Có lần nào bạn thấy tâm trạng thay đổi đột ngột mà không rõ vì sao? Hãy thử nhìn lại môi trường xung quanh thời điểm đó nhé.
Chúng ta sẽ tiếp tục với điều gì?
Ở bài tiếp theo, Susan sẽ cùng bạn khám phá dấu hiệu để nhận biết khi nào mình đang bị “dính” cảm xúc từ người khác – và cách để giữ mình tỉnh táo giữa những “làn sóng cảm xúc” quanh ta.
Comments