Phòng con bừa bộn: Vì sao tôi chọn im lặng thay vì một bài thuyết giảng?

Chuyên mục: Nhật ký học làm mẹ tỉnh thức

Chiều chủ nhật, sau một ngày dài đi làm mệt mỏi và nhiều căng thẳng, tôi bước vào phòng con và cảm thấy một cơn gì đó siết nhẹ trong ngực.

Đĩa thức ăn còn dang dở trên bàn.

Chăn gối trên giường lộn xộn.

Quần áo trải khắp sàn nhà.

Cơn giận trồi lên rất nhanh.

Không ồn ào, nhưng nóng ran.

Một câu nói quen thuộc chực trào ra khỏi miệng: “Sáng nay mẹ đã nhắc rồi cơ mà!”

Tôi đứng đó vài giây.

Tự tìm kiếm lý do để giải thích cho hành vi này của con với mục đích có thể kiểm soát cơn giận của mình.

Tôi nhìn quanh, xe đạp của con không có ở đó, nghĩa là con đang đi đạp xe. Một điểm cộng, vì con vốn là một đứa trẻ không thích vận động, nhưng không thể bù trừ cho cái tính vô ý thức và bừa bộn như vậy được.

Cái ý nghĩ "con lại vô ý thức rồi" vừa chớm nở, tôi rùng mình. Tôi đang gán nhãn con.

Trước đây, phản xạ của tôi trước cảnh tượng này luôn là sự bùng nổ. Tôi sẽ bắt đầu một bài thuyết giảng, hoặc la hét cho thỏa cơn giận. Và đáp lại tôi thường là tiếng cửa phòng đóng sầm, hoặc con sẽ lẳng lặng rút vào vỏ ốc của mình.

Con càng lớn, tôi càng nhận ra cách cũ đã thất bại. Khoảng cách mẹ con cứ xa dần sau những lần tôi cố gắng "uốn nắn" con bằng sự áp đặt. Tôi bắt đầu tự hỏi: Mình muốn làm một quan tòa phán xét lỗi lầm của con, hay muốn làm một người hỗ trợ để con tốt lên?

Và chiều nay, đứng trước căn phòng bừa bộn ấy, tôi biết mình đang đứng trước ngã ba đường:

• Một lối mòn quen thuộc: Để cơn giận cầm lái.

• Một lối rẽ mới: Dừng lại (Pause), soi mình, rồi mới nói.

Và tôi chọn HALT.

Bộ lọc HALT – khi tôi quay về kiểm tra chính mình

Tôi tự hỏi, mình có đang HALT - một bộ lọc rất đơn giản nhưng đã cứu tôi khỏi không ít cuộc trò chuyện tổn thương.

HALT là viết tắt của:

• H – Hungry (Đói, không chỉ là đói bụng mà là đói sự hợp tác, đói cảm giác được thấu hiểu)

• A – Angry (Có cơn giận nào đang tồn tại sẵn trong mình?)

• L – Lonely (Có phải mình đang gánh vai trò làm mẹ một mình?)

• T – Tired (Mình có đang mệt và quá tải?)

Tôi vừa đi làm về.

Cơ thể vừa mệt, vừa đói.

Hệ thần kinh đã sẵn căng thẳng vì những khách hàng khó tính.

Và tôi nhận ra:

Cơn giận này nói nhiều hơn về trạng thái của tôi, chứ không chỉ về căn phòng của con.

Chỉ cần nhìn ra điều đó, cơn giận không còn cần phải la hét nữa.

Khi tôi không làm gì – và mọi thứ vẫn thay đổi

Một lúc sau, tôi đang nấu ăn thì con bước vào phòng ăn để uống nước.

Tôi không nhắc chuyện căn phòng. Tôi chỉ hỏi:

“Đạp xe về mệt không con? Con muốn ăn luôn hay học xong rồi ăn?”

Con trả lời qua loa.

Nhưng tôi nhận ra sự mệt, chứ không phải sự trốn tránh.

Và tôi dừng lại ở đó.

Không giảng dạy.

Không nhắc nhở.

Không “nhân tiện nói luôn”.

Sau khi chuẩn bị bữa tối xong, tôi bước vào phòng con.

Đĩa thức ăn đã được cất.

Chăn đã được trải phẳng.

Quần áo đã được dọn.

Con đang tắm.

Tôi đứng lặng vài giây.

Không phải vì căn phòng gọn.

Mà vì bên trong tôi có một sự xác nhận rất sâu:

Khi tôi không để cơn giận dẫn đường, con có không gian để tự điều chỉnh.

Vì sao sự im lặng của mẹ lại có tiếng nói hơn lời quát mắng?

Từ góc nhìn tâm lý trẻ em, điều đã xảy ra tối đó không hề ngẫu nhiên.

1. Hệ thần kinh của con được an toàn

Khi trẻ không bị chất vấn ngay lúc bước vào nhà, hệ thần kinh được hạ nhiệt.

Khi não không ở chế độ phòng vệ, khả năng tự điều chỉnh mới xuất hiện.

2. Con được giữ phẩm giá

Không ai muốn dọn dẹp trong cảm giác mình là “đứa sai”.

Con dọn trong trạng thái: “Mình chọn làm điều này.”

Trách nhiệm sinh ra từ quyền được lựa chọn, không phải từ sợ hãi.

3. Tôi đã tách hành vi khỏi con người

Trong tâm lý học phát triển, đây là điểm mấu chốt:

• Gán hành vi = tính cách → tạo xấu hổ

• Quan sát hành vi → mở ra thay đổi

Tôi không nuôi con bằng nhãn dán.

Tôi nuôi con bằng niềm tin rằng con có năng lực.

Tôi đã học được gì tối hôm đó?

Sau khi ăn cơm xong, tôi đã ở trạng thái và năng lượng hoàn hảo cho một cuộc nói chuyện, không còn sự tức giận, không mệt mỏi hay đói, con cũng vậy, tôi hỏi con:

"Lúc đạp xe về chắc là con rất mệt, và đói, nhưng vì sao vẫn dọn dẹp phòng xong rồi mới đi tắm vậy con? Sợ mẹ la à?" (tôi hỏi nửa đùa, nửa thật)

Con trả lời:

"Mẹ có la con nữa đâu. Con dọn vì con thấy mình nên dọn thôi. Con xin lỗi, nãy bạn rủ đi gấp quá con quên mất tiêu. Con nhớ lời hứa sáng nay mà, nên về là con dọn liền á."

Và tôi cười. Nụ cười không phải của sự chiến thắng, mà vì tôi biết chỉ cần mình đủ chậm lại, con sẽ biết việc gì con nên làm.

Tôi học được rằng:

Không phải lúc nào dạy con cũng cần lời nói.

Đôi khi, thứ con cần là một người lớn không để cơn giận cầm lái.

Nếu tối đó tôi để năng lượng giận dữ nuốt chửng mình,

có lẽ:

• Con sẽ học được rằng: “Nhà là nơi mình luôn làm sai.”

• Và tôi sẽ mang thêm một vết xước nhỏ trong lòng.

Tôi học được rằng, khi tôi ngừng phán xét, ngừng làm một "quan tòa", con sẽ không còn lý do để đóng sầm cửa lại với mẹ.

Tất nhiên, sẽ vẫn có những lúc con quên, hoặc làm không đúng ý tôi. Căn phòng có thể sẽ lại bừa bộn vào một ngày nào đó. Nhưng đó không còn là vấn đề chia rẽ mẹ con tôi nữa. Vì tôi hiểu, con cũng có những khó khăn của riêng mình, và điều con cần nhất lúc ấy là một người mẹ biết lắng nghe và hỗ trợ, chứ không phải một bản án.

---

Góc thực hành cho cha mẹ

Reflection Question:

Lần gần nhất bạn giận con, đó là vì hành vi của con, hay vì nhu cầu của bạn đang thiếu?

Daily Practice:

Trước khi nhắc con, hãy tự hỏi: HALT – mình đang vướng chữ nào?

Today’s Affirmation

“Tôi chọn dẫn dắt bằng sự bình ổn, không phải bằng cơn giận.”